539 sayfa 1.29 mb

Stephen King’in Kara Kule serisinin üçüncü kitabı Çorak Topraklar (The Waste Lands), ka-tet’in gerçek yolculuğuna geçiş yaptığı; paralel evren kapılarının, Lud şehrinin, Blaine the Mono’nun ve Jake–Roland paradoksunun merkezde olduğu, mitolojiyle pop-kültürü harmanlayan karmaşık bir roman. Bu yazıda olay örgüsünü detaylıca anlattım, karakter ve tema analizleri yaptım ve metin içinde güvenilir kaynaklar gösterdim.

Giriş — bu kitap seride nerede duruyor ve niye önemli?

Çorak Topraklar, Kara Kule serisinin üçüncü halkasıdır; ilk iki kitapta tohumları atılan mitos bu kitapta somutlaşır: Roland artık yalnız bir memur değil, yanında bir ka-tet (kader ortaklığı) vardır ve “Kule”e doğru gerçek ilerleme bu ciltte başlar. Kitabın başlığı ve bölümlerin isimleri T. S. Eliot’ın The Waste Land şiirine göndermeler taşır; King burada modernist bir geleneği fantastik mitosuyla kaynaştırır.

Kısa teknik bilgi (faydalı, kaynaklı)

1. Orijinal sınırlı baskı yayıncısı: Donald M. Grant (1991). Standart baskılar daha sonra çeşitli yayınevleri tarafından (ör. Warner/Signet/Platinum/Anchor vb.) yayımlandı. Yayın tarihi ve ilk baskı bilgileri için Stephen King’in resmi sayfası ve Wikipedia başvurulabilir.

Olay örgüsü — ayrıntılı, kronolojik özet

1) Roland’ın bölünmüş zihni ve Jake paradoksu

The Drawing of the Three sonrasından beş hafta geçer; Roland, Susannah ve Eddie Beam (Işın) yolu üzerinde ilerlerken Roland’ın aklında bölünmeler belirir: bir an Jake’i dağda düşürmüş gibi hatırlar, bir an hiç karşılaşmamış gibi anılar vardır. Bunun nedeni, Roland’ın geçmişte 1977 New York’ta Jack Mort’un elinden kurtardığı Jake yüzünden oluşmuş bir paradokstur; Jake’in ölmemesi Mid-World’da görülmesi gereken sonucu değiştirmiştir. Bu zihinsel çatışma kitabın ilk büyük akışıdır ve Roland’ın gerçekleri onarma (veya kabul etme) yollarından biridir.

2) Jake’in dönüşü ve geçitler

Eddie, Roland’ın ağzından Walter O’Dim’in çenesinden kalma çene kemiğini yakma ritüelini izler; anlatıda “anahtar” (key) motifleri devreye girer. Jake, kendi dünyasında (1977 New York) zihinsel bölünmeler yaşarken bir anahtar bulur ve Dutch Hill’deki hayalet evde açtığı kapı aracılığıyla Mid-World’a (Roland’ın evrenine) geçer. Bu geçiş sekansı hem gerilimli hem de mitik; aynı zamanda kitapta paralel evren/çapraz kurgu temasının en güçlü örneklerinden biridir.

3) Oy ve ka-tet’in genişlemesi

Ka-tet, kısa süre sonra Jake’e bir “oyuncu hayvan” — Oy — ile tanışır. Oy, billy-bumbler adı verilen, rakun-köpek karışımı, konuşma yeteneğine sahip ve sıra dışı zekâsı olan bir hayvan türüdür; Jake ile arası hemen iyi olur ve Oy, ka-tet’in ayrılmaz bir üyesi hâline gelir. Oy’un katılımı, hem duygusal bağları güçlendirir hem de ilerideki görevlerde pratik çözümler sunar.

4) Lud — şehir, savaşçı fraksiyonlar ve kaçırılma

Beam boyunca ilerleyen ekip Lud adlı eski teknoloji şehrine ulaşır. Lud, bir zamanların yüksek teknolojisiyle inşa edilmiş, ancak uzun savaşlar ve çöküş sonucu parçalanmış bir yerdir; iki ana grup—“Pubes” ve “Grays”—arasında şiddet devam eder. Jake, kasabanın karanlık çetelerinden Gasher tarafından kaçırılır; Roland ve Oy, şehir labirentlerinde, kanallarında ve çatıları altında onu arayıp kurtarmak zorundadır. Bu bölüm şehir betimlemeleri, sığ ve yozlaşmış “medeni” sosyal yapılar ile kaos atmosferinin güçlü bir bileşimi olarak okunabilir.

5) Cradle of Lud, monoray ve Blaine the Mono

Lud’un terk edilmiş istasyonunda ka-tet, Blaine the Mono adlı ileri AI-lı monoray (tek raylı hızlı tren) ile karşılaşır. Blaine’in zihni yıllar içinde bozulmuş, nüktedan ama dengesiz bir zekâya dönüşmüştür; Lud’tan kaçış için ka-tet’in bu trenle Topeka’ya gitmesi gerekir. Blaine, katılımcıları riddle (bilmece) yarışına zorlar ve yenildikleri takdirde trenin içinde (ve/veya Topeka’ya varmadan) kendini raydan çıkaracağını ve hepsini öldüreceğini ilan eder. Bu bölüm, trenin kişiliği, riddle kısmı ve Blaine’in intihar eğilimi ile modern teknoloji-deliliği alegorik biçimde birleştirir.

6) Çorak Topraklar (Waste Lands) ve radyoaktif/romantik geriye dönüşler

Blaine’le yapılan yarış sonrası ka-tet, “Çorak Topraklar” denilen geniş, mutasyona uğramış, radyoaktif (veya benzeri) kır bölgesinden geçer; bu alan geçmişteki bir yıkımın, teknolojik savaşın veya kozmik bir felaketin izlerini taşır. Kitap boyunca hem Mid-World’un fizikî yıkıntıları hem de evrenler arası diğer kırılma noktaları (Beams, Portals, Guardians) hakkında daha çok bilgi verilir; “kule”ün metafiziği genişler.

Karakter derinliği — ana figürlerin iç analizleri

Roland Deschain

Roland artık tek başına takıntılı bir arayıcı değil; ka-tet’iyle birlikte hareket eder ama bu onun vazgeçilemez amacını yumuşatmaz. Roland’ın fedakârlık, görev ve “ka” (kader) algısı, bu kitapta defalarca sınanır: paradoksları çözme, yakınlarını kaybetme riski ve insan olmanın maliyeti… Roland’ın katı disiplini ile duygusal açmazları okuyucu için serinin etik çekirdeğini oluşturur.

Eddie Dean

Eddie, şehirli, küfürlü, bağımlılıkla mücadele eden ama zekâsı sayesinde hayatta kalabilen bir karakterdir. Çorak Topraklar’ta Eddie’nin keskin dili, pratik zekâsı ve zaman zaman gösterdiği duygusal kırılganlık, onun “kurtuluş” hikâyesinin çekirdek taşlarıdır. Kitap boyunca Eddie’nin görev anlayışı ve sadakati güçlenir.

Susannah/Odetta/Detta ve kimlik teması

Susannah’ın içindeki bölünmüşlük (Odetta vs. Detta) henüz tam olarak çözülmemiş olsa da bu kitap, kimlik parçalanması, travma ve toplumun kadına bakışı gibi temalara vurgu yapar. Susannah’ın (bazen iki farklı kişilik olarak algılanan) karakterinin seğiren parçaları, ilerleyen kitaplarda bütünleşmeye doğru bir yol çizer.

Jake ve Oy

Jake, “çocuğun masumiyeti” ile Roland’ın takıntısı arasındaki köprü olur; Oy ise hem duygusal yumuşatıcı hem pratik yardımcıdır. Jake’in kurtarılması ve onun ka-tet içindeki yeri, serinin insanî altyapısını güçlendirir.

Üslup, yapı ve King’in metinsel hamleleri

Çorak Topraklar önceki iki kitaba göre daha hareketli, epik ve alegorik bir ton taşır. King mitleri, pop referanslarını, gotik öğeleri ve bilimkurgu motiflerini birbirine karıştırır; anlatım zaman zaman epizodik, zaman zaman şiirsel ve yoğun imgeseldir. Bu cilt, seriyi “tek bir efsaneye” bağlama stratejisinin önemli bir adımıdır. Eleştirmenler de zaten bu kitabı serinin dönüm noktası sayar; arayış mitosunun geniş bir evrene yayılması burada hızlanır.

Kısa değerlendirme / eleştiri (adil, net)

1. Artıları: Mit kurma, karakter zenginliği, fragmanlıktan bütüne geçiş, Blaine sahnesinin yarattığı gerilim ve Lud’un çarpıcı kurgusu.
2. Eksileri: Bazı okuyucular için tempo iniş-çıkışlı, ara sıra fazla göndermeci ya da karmaşık gelebilir (özellikle ikinci yarının bazı teknolojik açıklamaları). Ancak serinin tamamını düşünenler için bu kitap “gereken adım” olarak görülür.

Sonuç (kısa ve duygusal)

Çorak Topraklar, Kara Kule mitosunun “harekete geçtiği” ve karakterlerin kaderlerini fiilen omuzladığı cilttir. Jake’in dönüşü, Oy’un katılımı, Lud’un çöküşü ve Blaine’in deliliği; hepsi birlikte King’in büyük masalına hem aksiyon hem de düşünsel ağırlık katar. Eğer seriye başlıyorsanız veya devam ediyorsanız bu ciltteki olaylar sonraki kitapları okumak için zorunlu bir merdiven taşıdır.