Nikolay Gogol’ün başyapıtlarından biri olan Ölü Canlar (Myortvıye Dushi), 1842 yılında yayımlanmıştır. Roman, Çarlık Rusyası’nda toplumsal yapının ve bürokrasinin yozlaşmışlığını mizahi ve eleştirel bir dille ele alır. Gogol, bu eserini “Rus yaşamının ansiklopedisi” olarak nitelendirir ve aslında üç ciltten oluşması planlanan romanın yalnızca ilk cildi tamamlanmıştır. Ölü Canlar, hem bir yol hikâyesi hem de kara mizahla örülmüş toplumsal bir taşlamadır.
Romanın başkahramanı Pavel İvanoviç Çiçikov, orta yaşlı, görgülü, zeki ama çıkarcı ve sinsice planlar kuran bir adamdır. Amacı, Rusya’nın çeşitli şehirlerini gezerek, ölmüş ama hâlen resmi kayıtlarda “yaşıyor” görünen köylü serfleri (canları) satın almaktır.
O dönemde, Rusya'da toprak sahiplerinin itibarı ve devlete ödeyeceği vergi, sahip olduğu serf sayısına göre belirlenirdi. Ancak ölen serfler, nüfus kayıt sisteminin yavaşlığı nedeniyle hâlen yaşıyor gibi görünmeye devam ederdi. Çiçikov, bu ölü canları çok ucuza alarak kâğıt üzerinde büyük bir toprak sahibiymiş gibi görünmek ve devlet bankasından kredi çekerek zengin olmak istemektedir.
Çiçikov, küçük bir Rus kasabasına gelir. Önce yerel yetkililerle, memurlarla ve toprak sahipleriyle dostane ilişkiler kurar. Ardından, “ölen köylülerinizi bana satın” gibi garip bir teklif sunar. Çoğu kişi bu isteği tuhaf bulsa da, bazıları teklif edilen azıcık parayı almak için kabul eder. Her bir toprak sahibi, farklı kişilik özellikleriyle toplumsal bir eleştirinin temsili hâline gelir:
Çiçikov, bu satışlarla kağıt üzerinde yüzlerce serf sahibi olur ve artık büyük bir mülk sahibi gibi görünmektedir. Ancak şehirde dolaşan söylentiler, onun asıl amacını sorgulatmaya başlar. İnsanlar onun casus, dolandırıcı veya gizli görevli olduğundan şüphelenir. Sonunda yetkililer onun geçmişini araştırır, işler sarpa sarar ve Çiçikov bir kez daha kaçar.
Roman ilerledikçe, Çiçikov’un geçmişine dair bilgiler de verilir. O, aslında daha önce de çeşitli yerlerde memurluk yapmış, küçük çıkarlar uğruna daima mevki değiştirmiş biridir. Paraya ve itibara olan açlığı, onun temel yönlendirici gücüdür. Hayatta kalma yeteneği yüksek ama ahlaki değerlerden yoksundur. Gogol, Çiçikov’un kişiliğinde 19. yüzyıl Rus insanının ruhsal yozlaşmasını simgeler.
Gogol, roman boyunca kara mizahı, hicvi ve grotesk betimlemeleri ustalıkla kullanır. Karakterler abartılıdır, ama bu abartılar gerçek hayattaki karşılıklarını işaret eder. Yer yer doğrudan okuyucuya seslenir, toplumsal eleştirisini açıkça sunar.
Gogol, Ölü Canlar’ı bir “modern İlahi Komedya” gibi planlamıştı. İlk cilt “cehennem”i, ikinci cilt “arınma”yı, üçüncü cilt ise “cenneti” temsil edecekti. Ancak ikinci ciltin büyük kısmını yaktı, çok az bir kısmı günümüze ulaşabildi. Bu nedenle roman, bir yere bağlanmadan, açık uçlu şekilde sona erer.
"Ölü Canlar", sadece Rus toplumunun değil, evrensel insan doğasının derinliklerini sorgulayan çarpıcı bir eserdir. Gogol, sıradan insanların küçük tutkularını, büyük bir toplumsal sistemin içinde nasıl çürüdüğünü gözler önüne sererken, okuyucuya da “ölü” olanın sadece serfler değil, vicdanlar ve değerler olduğunu hissettirir.
5.0
2 kere oylandı
Dosyayı İndirmek İçin Robot Olmadığınızı Doğrulayın
Ayrı Yol (L'Immoraliste), Fransız yazar Andre Gide’in 1902’de yayımlanan, bireyin kendi doğasını ve arzularını keşfetme yolculuğunu irdeleyen etkileyici...
5.0
Doruk Yayınları tarafından yayımlanan "Japon Masalları", Japon kültürünün zengin ve derinlikli dünyasını yansıtan seçkin masallardan oluşan bir derlemedir....
5.0
Antik Roma’nın en önemli hatiplerinden, filozoflarından ve devlet adamlarından biri olan Cicero, Yaşlılık Üzerine ve Dostluk Üzerine adlı...
5.0
Clifford D. Simak’ın Kent (City) adlı eseri, insanlığın yok oluşu ve köpeklerin medeniyeti devralışı üzerine kurulu...
5.0
"Bye Bye Türkçe", Türk bilim insanı ve düşünür Oktay Sinanoğlu’nun, Türkçe’nin eğitimden, bilimden ve toplumsal hayattan bilinçli bir...
5.0
"Tarihi Değiştiren Askerler", Ali Çimen tarafından kaleme alınmış bir tarih kitabıdır. Kitap, tarihe yön veren ve önemli zaferler...
5.0
Büyük Tasarım (2010), Stephen Hawking ve Leonard Mlodinow tarafından yazılmış, evrenin doğasını ve kökenini sorgulayan bir popüler bilim...
5.0
Hançer Yolu, Robert Jordan’ın Zaman Çarkı serisinin sekizinci kitabıdır ve epik bir fantezi dünyasında geçen, kahramanların kaderlerini şekillendiren...
5.0
Martin Eden (Jack London) romanı, bir işçi sınıfından gelen genç adamın, toplumda kendini ispatlamak ve hayallerine ulaşmak için...
5.0
Franz Kafka'nın "Hayvan Öyküleri" (bazı kaynaklarda "Hayvan Masalları" olarak da geçer), Kafka’nın eserlerinden derlenen ve hayvanların başkahraman olduğu...
5.0
Fyodor Mihayloviç Dostoyevski'nin 1866 yılında yayımlanan Kumarbaz (Rusça: Игрок / Igrok) adlı romanı, yazarın kişisel hayatından izler taşıyan,...
5.0
Küçük Kara Balık, İranlı yazar Samed Behrengi tarafından yazılan, bir çocuk hikayesi olmasına rağmen derin felsefi mesajlar ve...
5.0
Küçük Beyaz Uğur Böceği adlı kitap, Ahmet Şerif İzgören’in kaleme aldığı ve çocuklara hayatın değerlerini öğretmeyi amaçlayan bir...
5.0
Süpermen Türk Olsaydı Pelerinini Annesi Bağlardı, Ahmet Şerif İzgören’in, Türk toplumuna dair gözlemlerini mizahi ve eleştirel bir şekilde...
5.0
Ahmet Altan’ın "Karanlıkta Sabah Kuşları" adlı kitabı, farklı insan hikayeleri üzerinden toplumsal ve bireysel çatışmaları ele alır. Roman,...
5.0
Size daha iyi deneyim sunmak için çerezleri kullanıyoruz. Çerezlerimiz hakkında Çerez Politikası sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.